Δευτέρα 31 Οκτωβρίου 2011

Το Δ.Σ του Συλλόγου Γονέων


Η σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Γονέων και κηδεμόνων του σχολείου μας έχει ως εξής :
Πρόεδρος : Βαρθαλίτης Ανάργυρος
Αντιπρόεδρος : Ρούσσος Ιωσήφ
Γραμματέας: Μυτιληναίου Ειρήνη
Ταμίας : Καπέλλα Αλεξία
Μέλος: Θεοδώρου Μαριέτα

Συνάντηση με το συγγραφέα Δημήτρη Χάλαρη

Στο πλαίσιο της σχολικής γιορτής για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου οι μαθητές των Δ'-Ε΄-ΣΤ΄ τάξεων παρακολούθησαν εισήγηση του συριανού δημοσιογράφου και συγγραφέα Δημήτρη Χάλαρη με θέμα την ιταλική Κατοχή στη Σύρο.
Ο συγγραφέας μετέφερε με γλαφυρότητα στους μαθητές προσωπικά του βιώματα, μαρτυρίες και γεγονότα από τη σκοτεινή για το νησί περίοδο,στην οποία βρήκαν το θάνατο 8.000 άνθρωποι από την πείνα.Ακολούθησε διάλογος με τους μαθητές.

Ενημερωτικές συναντήσεις γονέων το Νοέμβριο

Σας ενημερώνουμε ότι το πρόγραμμα των ενημερωτικών συναντήσεων γονέων για το μήνα Νοέμβριο διαμορφώνεται ως εξής:


ΤΑΞΗ
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ
ΩΡΑ
Α’
ΤΕΤΑΡΤΗ 2/11
11.45
Β1
ΠΕΜΠΤΗ 10/11
10.45
Β2
ΠΕΜΠΤΗ 10/11
10.00
Γ’
ΤΕΤΑΡΤΗ 2/11
12.30
Δ’
ΔΕΥΤΕΡΑ 7/11
10.45
Ε’
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 4/11
11.45
ΣΤ’
ΔΕΥΤΕΡΑ 7/11
11.45

Μαθητική παρέλαση μετ' εμποδίων

Ήταν στη Σύρο που πριν επτά μήνες,στις 25 Μαρτίου,όταν οι μαθητές της γύρισαν το κεφάλι αριστερά, απαξιώνοντας τους επισήμους της εξέδρας,στέλνοντας μήνυμα σε όλη την Ελλάδα.
Στις 28 Οκτωβρίου έγινε το αδιανόητο: οι υπεύθυνοι φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης ,προφασιζόμενοι  τις συνεχιζόμενες  καταλήψεις στο νησί, δήλωσαν δημόσια "αδυναμία"  και αποφάσισαν τη ματαίωση της μαθητικής παρέλασης. Όμως η  Συνέλευση των Εργαζομένων, τα πρωτοβάθμια σωματεία, οι εργαζόμενοι του δήμου Σύρου και σύσσωμοι οι γονείς, μαθητές και πολίτες της Σύρου αποφάσισαν η παρέλαση να γίνει κανονικά.
Στην εξέδρα  των επισήμων κάθισαν νήπια κρατώντας ελληνικές σημαίες και ο μοναδικός εν ζωή αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης με τη σύζυγό του. Η παρέλαση,στην οποία πήραν μέρος όλα τα σχολεία του νησιού ,καταχειροκροτήθηκε  από τους εκατοντάδες πολίτες που συγκεντρώθηκαν στην πλ.Μιαούλη.Το σχολείο μας συμμετείχε με αντιπροσωπεία μαθητών με πρωτοβουλία του συλλόγου γονέων.
Μετά την παρέλαση ακολούθησε διαδήλωση , με τη συμμετοχή εργαζομένων και μαθητών κατειλημμένων σχολείων,προς το μνημείο Εθνικής Αντίστασης, και πορεία διαμαρτυρίας στους δρόμους της Ερμούπολης .

Δείτε σχετικό βίντεο της μαθητικής παρέλασης : http://www.youtube.com/watch?v=FyvsENLnRPg

Συμμετοχή στην γενική απεργία (19-20/10)

Κλειστό έμεινε το σχολείο μας το διήμερο 19 και 20 Οκτωβρίου ,λόγω της συμμετοχής του διδακτικού προσωπικού στη διήμερη απεργία της ΑΔΕΔΥ, η οποία σε ανακοίνωσή της αναφέρει μεταξύ άλλων :
"Μέσα σ’ αυτό το κλίμα, στις σκληρές συνθήκες που καθημερινά διαμορφώνονται και επιδεινώνουν ολοένα και περισσότερο τη θέση των εργαζομένων, καλούμαστε, όλοι οι εργαζόμενοι στο Δημόσιο και τον Ιδιωτικό Τομέα, να αντιδράσουμε. Να υπερασπιστούμε την αξιοπρέπειά μας και τη ζωή μας την ίδια. Μπροστά στη συνεχιζόμενη καταιγίδα των αντικοινωνικών μέτρων, στις παρατεταμένες πολιτικές λιτότητας, στο ξεθεμελίωμα των δικτύων κοινωνικής προστασίας, στην κατεδάφιση του Κοινωνικού Κράτους, οι εργαζόμενοι συντονίζουμε τις δυνάμεις μας, για να αντιμετωπίσουμε:
•·        Τις απάνθρωπες απολύσεις από το Δημόσιο, ακόμα και μονίμων υπαλλήλων.
•·        Τη βάρβαρη επίθεση στα εργασιακά δικαιώματα και τις κατακτήσεις μας
•·        Την επιχείρηση ενοχοποίησης των εργαζομένων για τη χρεοκοπία των πολιτικών της Τρόικα και της Κυβέρνησης
•·        Τις άδικες επιθέσεις στους υπαλλήλους του Δημοσίου, την απαξίωση των Δημόσιων Υπηρεσιών και των Κοινωνικών Αγαθών.
•·        Την κατάργηση των Συλλογικών Συμβάσεων.
•·        Την κατασυκοφάντηση του Συνδικαλιστικού Κινήματος και τη διάλυση των συλλογικοτήτων των εργαζομένων, ώστε να μείνουν έρμαια στις ορέξεις των εργοδοτών, χωρίς τη στήριξη των Συνδικάτων.
•·        Την επιχείρηση κοινωνικού αυτοματισμού, που αγγίζει τα όρια του κοινωνικού κανιβαλισμού.

Οι εργαζόμενοι στο Δημόσιο, οι εργαζόμενοι στον ευρύτερο Δημόσιο τομέα, οι άνεργοι, τα φτωχά λαϊκά στρώματα μπορούμε με τον αγώνα μας να ανατρέψουμε αυτή την αντιλαϊκή πολιτική.
Να προστατέψουμε τα δημόσια κοινωνικά αγαθά, την παιδεία, την υγεία, την ασφάλιση, το νερό, την ενέργεια που θέλουν να τα παραδώσουν στους ιδιώτες και να διασφαλίσουμε ένα κοινωνικό δίχτυ προστασίας στη σημερινή εποχή της άγριας κυβερνητικής βαρβαρότητας.
Αγωνιζόμαστε για μια άλλη πολιτική που θα αναγνωρίζει το κοινωνικό περιεχόμενο της εργασίας. Για μια πολιτική που θα έχει στο επίκεντρό της τον άνθρωπο και τις ανάγκες του, που θα διευρύνει τη Δημοκρατία και το Κοινωνικό Κράτος.
Αγωνιζόμαστε για μια πολιτική που θα περιλαμβάνει τη διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους, την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, την εθνικοποίηση - κοινωνικοποίηση των τραπεζών, τη φορολογία του μεγάλου πλούτου, την ενίσχυση των Δημοσίων Επιχειρήσεων και των Δημοσίων Υπηρεσιών, την ενίσχυση των εισοδημάτων μας και ένα δίκαιο Φορολογικό Σύστημα.
Καλούμε όλους τους εργαζόμενους να συσπειρωθούν στα Συνδικάτα και να ενώσουμε τις δυνάμεις μας, όλοι μαζί, με διαλεκτική λειτουργία, με συλλογικότητα και ενότητα στη δράση.
Να συνεχίσουμε τον αγώνα για να μην περάσουν αυτά τα βάρβαρα μέτρα που διαλύουν την κοινωνία και οδηγούν μεγάλα κοινωνικά στρώματα στην εξαθλίωση.
Με ενότητα και αποφασιστικότητα αντιστεκόμαστε σε μια πολιτική που μας στέλνει στην απόλυση και την ανεργία, σε μια πολιτική που καταστρέφει τη ζωή μας, τα δημόσια και κοινωνικά αγαθά, το μέλλον των παιδιών μας, την ίδια τη χώρα".

Δευτέρα 17 Οκτωβρίου 2011

Δυσλειτουργία σχολείου λόγω υποχρηματοδότησης

Επιστολή προς τη Σχολική Επιτροπή Α/θμιας Εκπ/σης Δήμου Σύρου-Ερμούπολης απέστειλε σήμερα ο δ/ντής του σχολείου με θέμα την υποχρηματοδότηση του σχολείου.Στην επιστολή αναφέρονται τα εξής:
"Σας ενημερώνουμε ότι η υποχρηματοδότηση -εκ μέρους σας- του σχολείου μας έχει ως συνέπεια την έλλειψη των αναγκαίων αναλωσίμων υλικών για την ομαλή του λειτουργία. Συγκεκριμένα, σας υπενθυμίζουμε ότι το σχολείο μας έχει λάβει από την αρχή της σχολικής χρονιάς μόλις 150 ευρώ (ήτοι 1,3 ευρώ / ανά μαθητή).
Ενώ διανύουμε το τέλος Οκτωβρίου, δεν έχουμε καμία ενημέρωση για τα ποσά που αναλογούν σε κάθε σχολείο, προκειμένου να καλύψουμε τα αμέσως απαραίτητα υλικά (καθαριστικά, είδη υγιεινής, κιμωλίες κλπ), αλλά και να προμηθευτούμε πετρέλαιο θέρμανσης.
Σας ενημερώνουμε επίσης ότι εξαιτίας της κατάληψης του Δημαρχείου Ερμούπολης , δεν κατέστη δυνατή η επικοινωνία μας με την κ.Ε.Σιγάλα, προκειμένου να της παραδώσουμε προς εξόφληση παλιότερα τιμολόγια. Επίσης οι μέχρι πρότινος προμηθευτές του σχολείου μας δεν δέχονται να εκδώσουν πιστωτικά τιμολόγια.
Υπό αυτές τις συνθήκες είναι αυτονόητο ότι το σχολείο μας ,το οποίο είναι διεδρικό (διδακτήρια Μάννα-Βάρης) και ως εκ τούτου έχει αυξημένα έξοδα λειτουργίας (2 δεξαμενές καυσίμων),δεν θα μπορεί να λειτουργήσει στοιχειωδώς στο αμέσως προσεχές διάστημα.
Παρακαλούμε όπως επιληφθείτε των προβλημάτων που έχουν προκύψει και όπως καλύψετε - μέσω άμεσης χρηματοδότησης- τα λειτουργικά έξοδα του σχολείου μας".

Το διδακτικό προσωπικό του σχολείου μας

Α΄ τάξη :  Κωνσταντινίδου Ουρανία
Β1 τάξη :  Αγγελακούδης Νίκος
Β2 τάξη : Μπακάλης Δημήτρης
Γ΄ τάξη :  Καφετζή Σοφία
Δ΄ τάξη :  Προσμίτη Στυλιανή
Ε΄ τάξη : Ευαγγέλου Μαρία 
ΣΤ΄ τάξη : Κρεμασιώτη Καλλίστη
Ολοήμερο Τμήμα Μάννα : Ρέππα Άννα
Ολοήμερο Τμήμα Βάρης :  Τσοπάνη Κωνσταντίνα
Διευθυντής :Απόστολος Χατζηπαρασκευαίδης

Φυσική αγωγή :  Τσούκος Παναγιώτης
Μουσική :Μυτιληναίου Ειρήνη
Αγγλικά :Μαυροπούλου Ελισάβετ
Γαλλικά:Τριανταφυλλίδου Μαρία
Γερμανικά :Καινάρη Μαρία
Θρησκευτικά : π.Πρίντεζης Ιωσήφ, Άννα Μαρία Ξανθάκη

Επιλογή σημαιοφόρων-παραστατών 28ης Οκτωβρίου-25ης Μαρτίου

Σύμφωνα με τη με αρ. πρωτ. Φ.10/ 592 / 115806 /Γ1/ 7-10-11 εγκύκλιο, με θέμα : «Επιλογή
σημαιοφόρων-παραστατών, ορισμός υπευθύνων κατάθεσης στεφάνων» την Τρίτη 11/10/2011,
πραγματοποιήθηκε από το διευθυντή του σχολείου ενώπιον των ενδιαφερόμενων μαθητών και των μελών του συλλόγου διδασκόντων  η διαδικασία επιλογής και τα αποτελέσματα είναι τα εξής:

28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ
Σημαιοφόρος:  Μαραγκός Νικόλαος
Παραστάτες:  Φαρμάκης Κωνσταντίνος
                       Ρούσσος Ιωσήφ
                        Αλπέρτης Ιωσήφ
                        Τρουμπετάκης Αλέξανδρος
                        Μουλάρθη Μαρίνα

Κατάθεση στεφάνου στη Βάρη: Πιτσικάλης Παναγιώτης
Κατάθεση στεφάνου στο Μάννα: Καρδερίνης Ιωάννης

25η ΜΑΡΤΙΟΥ
Σημαιοφόρος: Καπέλλα Δήμητρα
Παραστάτες: Μενδρινός Παναγιώτης
                      Καπέλλα Νικολέτα
                       Ροσσολάτου Μαρία-Ισαβέλ
                       Καρδερίνης Ιωάννης
                       Σαρρή Μαρία-Ιωάννα

Κατάθεση στεφάνου στη Βάρη: Ντέντα Ντανιέλ
Κατάθεση στεφάνου στο Μάννα: Τρουμπετάκης Αλέξανδρος

Κυριακή 16 Οκτωβρίου 2011

Περιβαλλοντική εκπαίδευση και νησιωτικότητα

Του Απόστολου Χατζηπαρασκευαίδη

1.Η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης

Η  καθιέρωση και εξάπλωση του όρου «βιώσιμη ανάπτυξη» σε διεθνές επίπεδο έγινε μέσω της δημοσιοποίησης της έκθεσης που συνέταξε η Επιτροπή  για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (World Commission on Environment and Development-WCED),  υπό την προεδρία της τότε πρωθυπουργού της Νορβηγίας Bro Harlem Brutland, με τίτλο « Το κοινό μας μέλλον». Η έκθεση συνεισφέρει με ρεαλιστικές και καινοτόμες προτάσεις στην υπέρβαση της αντίθεσης περιβαλλοντικής διατήρησης και οικονομικής ανάπτυξης. Ορίζει ως βιώσιμη ανάπτυξη αυτή που «ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να στερεί το δικαίωμα των μελλοντικών γενιών να  ικανοποιήσουν τις  δικές τους ανάγκες» (WCED, 1988,43),συμπληρώνοντας ότι «η βιώσιμη ανάπτυξη απαιτεί να καλύπτονται οι βασικές ανάγκες όλων και να παρέχεται σε όλους η ευκαιρία να ικανοποιούν τις φιλοδοξίες τους για μια καλύτερη ζωή» (WCED, 1988,44).
Η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης –όπως προσδιορίζεται μέσω της έκθεσης- δεν περιορίζεται μόνο στη βιώσιμη χρήση των φυσικών πόρων, αλλά επεκτείνεται και σε οικονομικοπολιτικούς παράγοντες, ενώ παράλληλα αναγνωρίζει την ανάγκη για ανάληψη δράσης σε διεθνές επίπεδο, προκειμένου να καταπολεμηθεί η φτώχια και η υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Το περιβάλλον, αναδεικνύεται πλέον ως αυταξία, ως προϋπόθεση για την επιβίωση των ανθρώπινων κοινωνιών, αλλά και η κρίσιμη παράμετρος για την ανάπτυξη, ενώ εντοπίζεται η αλληλεξάρτηση μεταξύ περιβαλλοντικής υποβάθμισης, κοινωνικής ευημερίας και οικονομικής αποδοτικότητας. Η τεκμηρίωση αυτών των σχέσεων αλληλεξάρτησης περνάει μέσα από την αναγνώριση των αιτίων και συνεπειών που χαρακτηρίζουν μια σειρά φαινομένων περιβαλλοντικής υποβάθμισης και που συνιστούν ορατές απειλές για την ίδια την επιβίωση στον πλανήτη.                                                     
Η αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης περιλαμβάνεται σε κείμενο αρχών της Παγκόσμιας Συνδιάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (Ρίο 1992) ,της πρώτης συνόδου των ηγετών του κόσμου που εξέτασε σε βάθος τα αλληλένδετα παγκόσμια προβλήματα της περιβαλλοντικής καταστροφής και της κοινωνικο-οικονομικής υπανάπτυξης.. Στη διακήρυξη του Ρίο, την οποία υπέγραψαν 170 εκπρόσωποι κρατών, η βιώσιμη ανάπτυξη προσδιορίζεται ως «η ανάπτυξη εκείνη, η οποία πρέπει να ικανοποιεί εξίσου τις αναπτυξιακές και περιβαλλοντικές ανάγκες της παρούσας και των μελλοντικών γενιών».   Διακηρύσσεται ότι η περιβαλλοντική προστασία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της αναπτυξιακής διαδικασίας. Επισημαίνεται επίσης η ανάγκη συνεργασίας της διεθνούς κοινότητας  για την προστασία του οικοσυστήματος , την επιδίωξη των ενδογενών δυνατοτήτων της βιώσιμης ανάπτυξης και την εξάλειψη της φτώχιας .Η διακήρυξη προτρέπει τα κράτη να εξαλείψουν τα μη βιώσιμα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης  και να εφαρμόσουν κατάλληλες δημογραφικές πολιτικές για να πετύχουν βιώσιμη ανάπτυξη και υψηλότερη ποιότητα ζωής για όλους(Γρηγορίου κ.α ,1993).  

2.Οι νησιωτικές περιοχές ως πεδία για την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης

  «Τα μικρά νησιωτικά συμπλέγματα αποτελούν ένα ιδιαίτερα σημαντικό χωρικό πεδίο για την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης, καθώς, αφενός, περιλαμβάνουν πολύτιμους φυσικούς πόρους, όπως θάλασσες, παράκτιες περιοχές και πλούσια βιοποικιλότητα, αφετέρου, εξαιτίας της γεωγραφικής τους θέσης και της ιδιοσυστασίας τους, είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στην περιβαλλοντική υποβάθμιση, που μπορεί να απειλήσει ακόμη και την ίδια την ύπαρξή τους».
(Παγκόσμια Διάσκεψη Μπαρμπάντος, 1994)
Tα νησιά παρουσιάζουν σημαντικές ιδιαιτερότητες, ως προς τη δομή των ανθρώπινων και φυσικών οικοσυστημάτων και την ένταση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ τους, οι οποίες συνεπάγονται (Κοκκώσης,2000,81):
  • Οικονομική ευθραυστότητα. Οι πεπερασμένοι φυσικοί πόροι, η απομόνωση και το μικρό μέγεθος της τοπικής αγοράς περιορίζουν τις δυνατότητες οικονομικής ανάπτυξης, δεδομένης της μη δυνατότητας δημιουργίας οικονομιών κλίμακας και εξωτερικών οικονομιών.
  • Πολιτισμική και κοινωνική ευθραυστότητα. Οι συνθήκες περιθωριοποίησης που δημιουργεί ο κατακερματισμός του νησιωτικού χώρου έχουν ως συνέπεια τα νησιά να χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη ευαισθησία στις κοινωνικο- πολιτιστικές διαταραχές.
  • Οικολογική ευαισθησία. Η απομόνωση και η απόσταση από την ηπειρωτική χώρα εξασφαλίζει μεν προστασία της βιοποικιλότητας των νησιωτικών οικοσυστημάτων, τα καθιστά δε ιδιαίτερα ανελαστικά σε οποιαδήποτε οικολογική διαταραχή.
Οι ιδιαιτερότητες αυτές, οι οποίες επιβάλλουν ισορροπία ανάμεσα στους τομείς οικονομίας, κοινωνίας και περιβάλλοντος, έρχονται σ’ αντίθεση με τα χαρακτηριστικά του κυρίαρχου οικονομικού μοντέλου ανάπτυξης. Καθίσταται, λοιπόν, σαφές ότι η αναπτυξιακή πορεία των νησιών θα πρέπει να απαγκιστρωθεί από τη στενή οικονομική της προσέγγιση και να ενσωματώσει και τις άλλες παραμέτρους ανάπτυξης μέσω μιας συστημικής προσέγγισης των νησιών(Beller,1990).
Το γεγονός ότι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των νησιών (μικρό μέγεθος, περιφερειακότητα και απομόνωση, ιδιαίτερες πολιτιστικές αξίες και βιωματική ταυτότητα) έρχονται σε αντίθεση με ορισμένες από τις βασικότερες αρχές του επικρατούντος μοντέλου ανάπτυξης (εξωτερικές οικονομίες, οικονομίες κλίμακας, οικονομική αποτελεσματικότητα) είχε σαν αποτέλεσμα την περιθωριοποίηση, την εξάρτηση και την υπανάπτυξη περιοχών που είχαν γνωρίσει περιόδους μεγάλης ακμής. Οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν μεταπολεμικά, παρά τα κάποια θετικά τους αποτελέσματα, δεν πέτυχαν να ανατρέψουν την κατάσταση δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για μια συνεχή αυτοδύναμη αναπτυξιακή διαδικασία, δεδομένου ότι βασίζονταν στις ίδιες αρχές(Σπιλάνης,1993).
Η εντατικοποίηση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στα νησιά δημιουργεί μια συνεχώς αυξανόμενη περιβαλλοντική πίεση και περιβαλλοντικά προβλήματα τοπικού χαρακτήρα ,τα οποία  αν δεν αντιμετωπιστούν, θα θέσουν σε κίνδυνο τόσο την αναπτυξιακή διαδικασία όσο και την ευημερία  των νησιωτών. Η μονομερής οπτική ανάπτυξης των νησιών δε μπορεί να αποβεί μακροχρόνια βιώσιμη. Η μονοκαλλιέργεια μιας οικονομικής δραστηριότητας, η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων και η υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος δεν μπορεί να συνεπάγεται βιώσιμη ανάπτυξη. Απαιτείται μια διαφορετική, συστημική, θεώρηση του χώρου, η οποία θα λαμβάνει υπόψη της τις δυνατότητες και τις προοπτικές ανάπτυξης που διανοίγονται στο νέο οικονομικό χώρο, υπό τον περιορισμό της διασφάλισης δυναμικής ισορροπίας μεταξύ οικονομίας, κοινωνίας και περιβάλλοντος, ώστε να διασφαλίζεται ότι τα οφέλη δεν θα είναι πρόσκαιρα. Απώτερος στόχος καθίσταται η πολύπλευρη ανάπτυξη των νησιών, η οποία θα ενσωματώνει τις αρχές της βιωσιμότητας(Γρυλάκη,2003).

3.Η εμπλοκή της κοινωνίας των πολιτών

Το περιβάλλον δεν είναι απλώς ένα θέμα με το οποίο πρέπει να ασχολούνται μόνο οι ειδικοί. Όσο πολύπλοκος, πολύμορφος και πολυδιάστατος και εάν είναι ο τομέας του περιβάλλοντος, είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό ότι απαιτεί την πολυεπίπεδη συμμετοχή όλων των φορέων του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα που συμμετέχουν στην αναπτυξιακή διαδικασία, αλλά κυρίως την ευαισθητοποίηση, πληροφόρηση, την κινητοποίηση και ενεργό συμμετοχή των ίδιων των πολιτών (Δαούση,2000,1).Η περιβαλλοντική διακυβέρνηση αποτελεί τη βασική συνιστώσα της επίτευξης της αειφορίας και για το λόγο αυτό έχουν ενταθεί οι προσπάθειες, σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο για την εφαρμογή των αρχών της Σύμβασης  Άαρχους (πρόσβαση στην πληροφορία, συμμετοχή του κοινού και πρόσβαση στη δικαιοσύνη). Ιδιαίτερα θα πρέπει να αναληφθεί μια σοβαρή προσπάθεια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού, καθότι η περιβαλλοντική πληροφόρηση αποτελεί το κλειδί της συμμετοχής στη λήψη σχετικών αποφάσεων, για τις οποίες προαπαιτείται κοινωνική αποδοχή και συναίνεση(Χονδρού,2002,13).
Η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση σε θέματα περιβάλλοντος είναι μια διαδικασία πολλών σταδίων , που ξεκινά από τη γνώση και καταλήγει στην ενεργό συμμετοχή των πολιτών και φορέων (Scoullos,2002,2,Filho,1999,34). Η ευαισθητοποίηση περιλαμβάνει τις δράσεις επικοινωνίας και κινητοποίησης ,που αποσκοπούν στο να δίνει το κοινό σημασία στην ποιότητα και στην αειφόρο διαχείριση τόσο του εγγύς όσο και του μακρινού γεωγραφικά περιβάλλοντος, να έχει επίγνωση του ευάλωτου χαρακτήρα του περιβάλλοντος και των επιπτώσεων των υποβαθμίσεων αυτού, επίγνωση των πολύπλοκων περιβαλλοντικών φαινομένων και των μεταξύ τους διασυνδέσεων. Η ευαισθητοποίηση  είναι η πρώτη βαθμίδα αφύπνισης προς την περιβαλλοντική συνειδητοποίηση και υπευθυνότητα.  Η ευκολία πρόσβασης στην περιβαλλοντική πληροφορία, η δυνατότητα ελέγχου, η γρήγορη και επίκαιρη ενημέρωση για αποτελέσματα ελέγχου είναι ορισμένες από τις προϋποθέσεις που πρέπει να εξασφαλίζονται για την επίτευξη των στόχων του ευρωπαϊκού και εθνικού θεσμικού πλαισίου. Αξίζει να σημειωθεί ότι στόχος της χώρας μας για την περίοδο 2007 – 2013 είναι η ενίσχυση της περιβαλλοντικής συνείδησης, επαγρύπνησης, ενημέρωσης και συμμετοχής των πολιτών και φορέων, κρατικών και μη, η ενίσχυση στην ανάληψη δράσεων περιβαλλοντικού χαρακτήρα και η βελτίωση των δυνατοτήτων πρόσβασης στην περιβαλλοντική πληροφορία (YΠΕΧΩΔΕ,2005,6)
Η συμμετοχή είναι η - υπό διάφορες μορφές - ανάληψη δράσης από τους κατοίκους, είτε σημειακά, είτε μακροπρόθεσμα. 'Όπως και η πληροφόρηση/ ευαισθητοποίηση, έτσι και η συμμετοχή των πολιτών οφείλουν να είναι νομικά κατοχυρωμένες και να αποτελούν μέρος του επίσημου πολιτειακού θεσμικού πλαισίου: μέσω θεσμικά κατοχυρωμένων διαδικασιών διαβούλευσης του δημόσιου τομέα με το κοινό ή μέσω της συμμετοχής του πολίτη σε όργανα μελέτης ή λήψης αποφάσεων. Η συμμετοχή των κατοίκων στην προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων ενέχει επίσης και μια άτυπη πτυχή, όπως είναι παραδείγματος χάριν η υιοθέτηση προσωπικής και καθημερινής στάσης ευνοϊκής προς την αειφόρο διαχείριση του περιβάλλοντος (ΚΕΠΕΜΕΠ,2006).
Η συμμετοχή των πολιτών στις αποφάσεις που αφορούν την κοινότητά τους, στο πλαίσιο εφαρμογής Τοπικών Ατζέντα 21, αποτελεί εχέγγυο δημοκρατικότητας και διασφαλίζει ότι οι αποφάσεις ,οι οποίες λαμβάνονται ,αποτελούν προϊόν συναίνεσης και άρα είναι υλοποιήσιμες. Η  συμμετοχική διαδικασία δεν έχει στόχο μόνο να πληροφορήσει τους πολίτες ,αλλά και να τους καταστήσει κοινωνούς της λύσης(Buchingham,1999,9)σύμφωνα με το σχήμα:
1.Παροχή περιβαλλοντικών στοιχείων
ê
2. Περιβαλλοντική πληροφόρηση
ê
3. Περιβαλλοντική αφύπνιση
ê
4.   Κατανόηση της σχέσης αιτίου -  αποτελέσματος
των περιβαλλοντικών προβλημάτων
ê
5. Περιβαλλοντική εκπαίδευση
ê
6. Περιβαλλοντική δράση

ΣΧΗΜΑ 1.Από τη γνώση στην ενεργό συμμετοχή .
Πηγή : Buchingham S.(1999) Constructing local environmental agenda , 34

4.Η συμβολή της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση(Π.Ε) ορίζεται ως « μία διαδικασία διαμόρφωσης ενός παγκόσμιου πληθυσμού , που να είναι ενήμερος και να ενδιαφέρεται για το περιβάλλον και τα προβλήματά του και να έχει τη γνώση, τις δεξιότητες , τις στάσεις και τη διάθεση να εργάζεται ατομικά και συλλογικά για την επίλυση τρεχόντων περιβαλλοντικών προβλημάτων»(ορισμός Διεθνούς Διάσκεψης  της Τιφλίδας, 1977 ).
Η διαδικασία αυτή αναφέρεται σε όλες τις ηλικίες του πληθυσμού και σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης. Ενώ ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’60 έχει εισαχθεί στα εκπαιδευτικά συστήματα μιας σειράς χωρών , η Π.Ε. εξ ορισμού ( μιας και η εκπαίδευση είναι ευρύτερη έννοια από το εκπαιδευτικό σύστημα ) υπερβαίνει το στενό πλαίσιο του επίσημου εκπαιδευτικού συστήματος και απευθύνεται στο ευρύ κοινό , με στόχο την ανάπτυξη μιας υπεύθυνης περιβαλλοντικής συνείδησης.
Η άτυπη περιβαλλοντική εκπαίδευση διαφορίζεται από την τυπική και τη μη – τυπική , όσον αφορά στο είδος του κοινού που απευθύνεται, στη μέθοδο που χρησιμοποιεί και στο χώρο που εφαρμόζεται. Δεν απευθύνεται καταρχήν σε καθορισμένο ηλικιακά / μορφωτικά κοινό , δεν περιορίζεται χρονικά ( μιας και συνιστά μορφή δια βίου εκπαίδευσης ) , και δεν αποτελεί οργανωμένη διαδικασία μάθησης. Πρόκειται για μία ασυνεχή διαδικασία , η οποία γίνεται αποδεκτή από το ευρύ κοινό με τη δική του συγκατάθεση και όχι σε υποχρεωτική βάση ( Σκαναβή , 2004  , 116 -117 ).
Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα η ανάπτυξη της Π.Ε δεν διασταυρώθηκε με προϋπάρχουσες ριζοσπαστικές εκπαιδευτικές κινήσεις. (Παπαδημητρίου, 2004, 61), ενώ η επιρροή του εγχώριου «οιονεί» πράσινου κινήματος (Δεμερτζής, 1993, 76) ήταν αμελητέα. Παρόλα αυτά δεν έλειψε το ενδιαφέρον ανήσυχων και ευαίσθητων εκπαιδευτικών που πίστευαν σ΄ ένα σχολείο ανοιχτό στην κοινωνία, το οποίο θα ξεφεύγει από τις ασφυκτικές δομές της ελληνικής εκπαιδευτικής πραγματικότητας.
     Το ΥΠΕΠΘ από την πλευρά του, ευθυγραμμιζόμενο με τα εκπαιδευτικά συστήματα άλλων χωρών, δημιούργησε-έστω και καθυστερημένα- τις προϋποθέσεις για την εισαγωγή της Π.Ε στο αναλυτικό πρόγραμμα. Η Π.Ε  προχώρησε στη φάση της πειραματικής εφαρμογής  εθελοντικών προγραμμάτων στα σχολεία (1982-1986), ενώ το 1987  δοκιμάστηκε πιλοτικά ο θεσμός των υπεύθυνων Π.Ε, ο οποίος καθιερώθηκε το 1990. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας το ΄80, μεγάλος αριθμός εκπαιδευτικών εμπλέκονται στην εφαρμογή προγραμμάτων Π.Ε, παρόλο που διαπιστώνεται σύγχυση στη θεματολογία και ανεπάρκεια στην επιμόρφωση και το εκπαιδευτικό υλικό. Το 1989 διατυπώνεται η επίσημη θέση του ΥΠΕΠΘ για την Π.Ε, ενώ με το νόμο 1982/90, θεσμοθετείται η Π.Ε. Η δεκαετία του ΄90 χαρακτηρίζεται από τον κεντρικά
οργανωμένο σχεδιασμό του ΥΠΕΠΘ που αφορά στην ανάπτυξη και υποστήριξη σχολικών προγραμμάτων, στην ίδρυση
και λειτουργία Κέντρων Π.Ε ανά την επικράτεια , στην  επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, στη δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού, στην ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής θεματολογίας στο αναλυτικό πρόγραμμα και στην ανάπτυξη περιφερειακών εθνικών και διεθνών θεματικών δικτύων Π.Ε (π.χ «Οικολογικά σχολεία», «Χρυσοπράσινο φύλλο», κ.α).
     Μετά από μια δεκαπενταετία εφαρμογής προγραμμάτων Π.Ε στη χώρα μας, αυτή παραμένει στο περιθώριο του σχολικού προγράμματος (Γεωργόπουλος, 2003, 21), ενώ η υλοποίησή της επαφίεται στις καλές προθέσεις μικρής μερίδας εκπαιδευτικών με περιβαλλοντικές ανησυχίες (Παπαδημητρίου, 2004, 78).Η ασάφεια του περιεχόμενου των προγραμμάτων Π.Ε, η υποτίμηση της διδακτικής μεθοδολογίας, οι ελλείψεις (μέσων, χρόνου και χρημάτων), η συχνά επιδερμική και τεχνοκρατική προσέγγιση των υπό εξέταση θεμάτων, η ισχνή συμμετοχή εκπαιδευτικών και μαθητών και η πρόσληψή της ως δυνατότητα για καινοτόμες παιδαγωγικές εφαρμογές, καθιστούν αναγκαίο το διάλογο για τον επανακαθορισμό της στο πλαίσιο αναμόρφωσης του εκπαιδευτικού συστήματος.
Στα χρόνια που ακολούθησαν η σύνδεση της Π.Ε με τη «βιώσιμη ανάπτυξη» (sustainable development) τονίζει την ανάγκη της συμφιλίωσης του περιβάλλοντος με την ανάπτυξη  (Σιούτη, 2004, 79-81) και υπογραμμίζει  το ρόλο της εκπαίδευσης
προς την κατεύθυνση αυτή. Οι διεθνείς διασκέψεις του Ρίο (1992) και της Θεσσαλονίκης (1997), σηματοδότησαν τη
μετονομασία της
Π.Ε σε «εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των πολιτών για την αειφορία» και την υιοθέτηση μιας διαφορετικής   ατζέντας
θεμάτων (ρύπανση, κλιματική αλλαγή, βιοποικιλότητα κ.α), η οποία καθιστά την Π.Ε τμήμα μιας ευρύτερης πολιτικής
για τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Ο διάλογος για τη συμβολή της Π.Ε τόσο στην αναδιάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος, όσο και στην
ευαισθητοποίηση για ζητήματα κοινωνικής/οικονομικής ανάπτυξης και περιβάλλοντος βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη.
Η ιδιαίτερα πολύτιμη κτηθείσα εμπειρία της 25ετούς εφαρμογής της Π.Ε αποτελεί οδηγό για τον επαναπροσανατολισμό της, προκειμένου ν΄ ανταποκριθεί
 στις σύγχρονες κοινωνικές επιταγές. Σε κάθε περίπτωση η  Π.Ε  δεν εμφανίστηκε και αναπτύχθηκε με μονοσήμαντο
τρόπο:  συμπυκνώνει μια ετερογενή παράδοση, διαθέτει μια αυξομειούμενη δυναμική και συνιστά μια πολλαπλή δυνατότητα
για το μέλλον.

5.Διαπιστώσεις-προτάσεις για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στο Νότιο Αιγαίο

Με βάση την παραδοχή ότι η  Περιβαλλοντική Εκπαίδευση καθίσταται πλέον τμήμα μιας ευρύτερης πολιτικής για τη
βιώσιμη ανάπτυξη στις νησιωτικές περιοχές, διαπιστώνουμε συγκεκριμένα ότι :
}  Υφίσταται πρόβλεψη 2 υπευθύνων Π.Ε σε Κυκλάδες-Δωδεκάνησα δεδομένης της πολυνησίας και των
δυσχερειών μετακίνησης
}  Τα υφιστάμενα ΚΠΕ Κορθίου Άνδρου και Πεταλούδων Ρόδου δεν καλύπτουν τις επιμορφωτικές ανάγκες
μαθητών και εκπαιδευτικών στο Ν.Αιγαίο
}  Τα προγράμματα Π.Ε υποχρηματοδοτούνται
}  Υφίστανται δυσχέρειες συντονισμού τους λόγω του αριθμού τους και των προβλημάτων επικοινωνίας
}  Δεν καλύπτονται επαρκώς οι επιμορφωτικές ανάγκες των εκπαιδευτικών σε θέματα Π.Ε
}  Δεν υφίστανται θεματικά δίκτυα Π.Ε και εκπαιδευτικό υλικό σχετικά με ζητήματα αειφόρου ανάπτυξης των νησιών
Δεδομένου ότι :
}  Επείγει η σύνδεση τυπικής-μη τυπικής-άτυπης Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
}  Η εκπαίδευση –πληροφόρηση πρέπει ν’ αγκαλιάσει ολόκληρη την τοπική κοινωνία και όλες τις ηλικιακές ομάδες
}  Τα ΜΜΕ καθίστανται  πολύτιμα εργαλεία , όσον αφορά στη διάδοση της περιβαλλοντικής πληροφορίας και γνώσης και συνακόλουθα στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση του κοινού
}  Αναγκαία είναι η σύνδεση εκπαίδευσης-συμμετοχικών διαδικασιών
Προτείνουμε συγκεκριμένα  την :
Ø  Εξέταση δυνατότητας ίδρυσης νέων ΚΠΕ στο Ν.Αιγαίο
Ø  Στροφή των ΚΠΕ στην επιμόρφωση μαθητών-εκπαιδευτικών-κοινού σε τοπικό επίπεδο
Ø  Σύνδεση τυπικής-μη τυπικής-άτυπης Π.Ε στο πλαίσιο Τοπικών Ατζέντα 21
Ø  Παραγωγή εξειδικευμένου εκπαιδευτικού υλικού (π.χ μονοπάτια, εναλλακτικές μορφές τουρισμού κ.α)
}  Κάλυψη επιμορφωτικών αναγκών και με τη χρήση νέων τεχνολογιών (τηλεδιάσκεψη)
}  Διάχυση πληροφόρησης-Ανάπτυξη ενημερωτικών ιστοσελίδων  (www.oikokyklades.blogspot.com :η ιστοσελίδα
του  Τμήματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Α/θμιας  Εκπ/σης Κυκλάδων )
Ø  Aνταλλαγή εμπειριών μεταξύ εκπαιδευτικών (Παγκυκλαδικές συναντήσεις Π.Ε, 1ο Μαθητικό Φεστιβάλ Κυκλάδων)
Ø  Ενίσχυση συνεργασιών με ΜΚΟ, το  Δίκτυο  ΔΑΦΝΗ, κ.α
Κλείνοντας, θεωρούμε ότι η  αειφορική  ανάπτυξη των νησιωτικών περιοχών εξαρτάται από την συντονισμένη δράση σε
 τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, κυρίως μέσω της πληροφόρησης, της ευαισθητοποίησης, της εκπαίδευσης και της
ενεργού συμμετοχής του κοινού , στο πλαίσιο συμμετοχικών διαδικασιών και ενδυνάμωσης της κοινωνίας των πολιτών.
 Είναι σαφές ότι δεν υπάρχουν έτοιμες συνταγές για την ενίσχυση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης σε νησιωτικές
περιοχές, δεδομένου ότι μαθαίνουμε να συμμετέχουμε μόνον όταν συμμετάσχουμε. Όπως υπογράμμιζε και ο    D.Held
(2004) : «Η μουσική του μέλλοντος μπορεί να συντεθεί μόνο στην πράξη» .


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Γεωργόπουλος Α., Τσαλίκη Ε.(1993), Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Gutenberg
Γρηγορίου Π.Γ, Σαμιώτης Γ.Δ, Τσάλτας Γ.(1993)Η Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών (Rio de Janeiro) για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, Παπαζήσης.

Γρυλλάκη Σ.(2003)Ελκυστικότητα Νησιών. Η περίπτωση των Κυκλάδων. Διπλωματική διατριβή. Μυτιλήνη.
Δαούση Χ.(2000)Μεσόγειος και αειφόρος ανάπτυξη. Kέντρο Περιφερειών της Ευρωπαϊκής Μεσογείου για το Περιβάλλον.

Δεμερτζής Ν. (1993),Το πράσινο κίνημα και το πράσινο κόμμα στην Ελλάδα, Διαβάζω, τ.318
Kέντρο Περιφερειών της Ευρωπαϊκής Μεσογείου για το Περιβάλλον(ΚΕΠΕΜΕΠ)(2006)Προκαταρκτική έκθεση για το πρόγραμμα «Ευαισθητοποίηση του κοινού». Διαθέσιμη ηλεκτρονικά στη διεύθυνση:  http://www.medregio.org/

Κοκκώσης Χ., (2000), Τουριστική ανάπτυξη και φέρουσα ικανότητα στα νησιά, στο: Τσάρτας Π. (επιμέλεια), Τουριστική ανάπτυξη: Πολυεπιστημονικές προσεγγίσεις, Εξάντας, Αθήνα

Παπαδημητρίου Β. (2004),Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και Σχολείο, Τυπωθήτω
Σιούτη Γ.(2004),Βιώσιμη ανάπτυξη και προστασία του περιβάλλοντος (Στο: Σκούρτος Μ.Σ.-Σοφούλης Κ.Μ(Επιμ.)Η περιβαλλοντική πολιτική στην Ελλάδα,Τυπωθήτω,73-85)

Σκαναβή Κ. (2004), Περιβάλλον και Κοινωνία: Μια σχέση σε αδιάκοπη εξέλιξη, Καλειδοσκόπιο
Σπιλάνης Γ., (1993)Νησιωτική Ανάπτυξη και Δίκτυα Συνεργασίας των Νησιών της
Ευρωπαϊκής Κοινότητας,TOΠΟΣ 6,σελ.5-27
ΥΠΕΧΩΔΕ(1997)Στο δρόμο για την αειφορία. Ελληνικές δράσεις για το περιβάλλον και τη βιώσιμη ανάπτυξη .AGENDA 21 – 5 χρόνια μετά το Ρίο. 
Χονδρού-Καραβασίλη Μ.(2002)Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αειφόρο ανάπτυξη. Εθνικό Κέντρο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης.

Beller W. and d’Ayala P. (eds), (1990), Sustainable development and environmental management of small islands. U.S. Environmental Protection Agency. Unesco.
Buchingcham-Hartfield S.-Evans B.(1996)Achieving sustainability through environmental planning.Στο: Buchingcham -Hartfield S.-Evans B.(eds) Environmental planning and sustainability, John Wiley &Sons,1-18

Filho W. (1999) Getting people  involved. Στο: Buchingcham - Hartfield S. - Percy S.(eds) Constructing local environmental agendas. Routledge,31-45

Scoullos M.J.(2002)The mediterranean experience on environmental awareness and public participation. Paper presented at the conference «Good practices on public participation for sustainable development in ASEM and greater Mekong region».Ηanoi. Vietnam
World Commission on Environment and Development (WCED) (1987) Our Common Future


To αειφόρο σχολείο

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΧΑΤΖΗΠΑΡΑΣΚΕΥΑΙΔΗΣ

«Πρέπει εσύ να αποτελείς την αλλαγή που θέλεις να δεις στον κόσμο»
(Μαχάτμα Γκάντι)

1.Η έννοια της αειφορίας
Η  καθιέρωση και εξάπλωση του όρου «βιώσιμη ή  αειφόρος ανάπτυξη» σε διεθνές επίπεδο έγινε μέσω της δημοσιοποίησης της έκθεσης που συνέταξε η Επιτροπή  για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (World Commission on Environment and Development-WCED),  υπό την προεδρία της τότε πρωθυπουργού της Νορβηγίας Bro Harlem Brutland, με τίτλο « Το κοινό μας μέλλον». Η έκθεση συνεισφέρει με ρεαλιστικές και καινοτόμες προτάσεις στην υπέρβαση της αντίθεσης περιβαλλοντικής διατήρησης και οικονομικής ανάπτυξης. Ορίζει ως βιώσιμη ανάπτυξη αυτή που «ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να στερεί το δικαίωμα των μελλοντικών γενιών να  ικανοποιήσουν τις  δικές τους ανάγκες», συμπληρώνοντας ότι «η βιώσιμη ανάπτυξη απαιτεί να καλύπτονται οι βασικές ανάγκες όλων και να παρέχεται σε όλους η ευκαιρία να ικανοποιούν τις φιλοδοξίες τους για μια καλύτερη ζωή» (1).
Η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης –όπως προσδιορίζεται μέσω της έκθεσης- δεν περιορίζεται μόνο στη βιώσιμη χρήση των φυσικών πόρων, αλλά επεκτείνεται και σε οικονομικοπολιτικούς παράγοντες, ενώ παράλληλα αναγνωρίζει την ανάγκη για ανάληψη δράσης σε διεθνές επίπεδο, προκειμένου να καταπολεμηθεί η φτώχια και η υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Το περιβάλλον, αναδεικνύεται πλέον ως αυταξία, ως προϋπόθεση για την επιβίωση των ανθρώπινων κοινωνιών, αλλά και η κρίσιμη παράμετρος για την ανάπτυξη, ενώ εντοπίζεται η αλληλεξάρτηση μεταξύ περιβαλλοντικής υποβάθμισης, κοινωνικής ευημερίας και οικονομικής αποδοτικότητας. Η τεκμηρίωση αυτών των σχέσεων αλληλεξάρτησης περνάει μέσα από την αναγνώριση των αιτίων και συνεπειών που χαρακτηρίζουν μια σειρά φαινομένων περιβαλλοντικής υποβάθμισης και που συνιστούν ορατές απειλές για την ίδια την επιβίωση στον πλανήτη.
   Η βιωσιμότητα προϋποθέτει τρία διακριτά και αλληλεξαρτώμενα συστήματα:
-της οικονομίας
-της κοινωνίας
-της φύσης

 Η ικανοποιητική λειτουργία των συστημάτων αυτών αποτελεί αναγκαία, όχι όμως ικανή συνθήκη για την επίτευξη της. Η οικονομική αποτελεσματικότητα , η κοινωνική δικαιοσύνη και περιβαλλοντική προστασία συνιστούν τους τρεις πυλώνες της βιώσιμης ανάπτυξης.   Η Επιτροπή  για την Βιώσιμη Ανάπτυξη του ΟΗΕ προσθέτει μια τέταρτη διάσταση στην βιωσιμότητα: το θεσμικό πλαίσιο. Προτείνει δε τη χρήση θεσμικών δεικτών που αφορούν στην ικανότητα μιας κοινωνίας να προσαρμόζεται, να επινοεί και να αποδέχεται οικονομικές και κοινωνικές καινοτομίες (2).
Το πρόταγμα της αειφορίας, όπως αυτό διατυπώθηκε με τις διεθνείς συνθήκες, τη στρατηγική της ΕΕ και το τελευταίο ελληνικό Σύνταγμα, αποτελεί τη συλλογική απάντηση στο δίλημμα της εποχής μας «ανάπτυξη ή περιβάλλον». Η ίδια ή έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης έχει πια καθιερωθεί στο επιστημονικό αλλά και στο καθημερινό λεξιλόγιο, ενώ κατακτά μια περίοπτη θέση και στην πολιτική ατζέντα, τόσο σε διεθνές όσο και σε εθνικό επίπεδο. Το ζητούμενο σήμερα είναι η μετουσίωση της σε ένα λειτουργικό σύνολο στόχων και μέτρων πολιτικής.

2.Ορισμός και περιεχόμενο του αειφόρου σχολείου
Αειφόρο σχολείο είναι αυτό που ετοιμάζει τους νέους  για ένα αειφορικό τρόπο ζωής (από τις κατασκευές μέχρι τις καθημερινές πρακτικές)  και τους οδηγεί σε μια δέσμευση να φροντίζουν:
- για την υγεία και ευημερία των ίδιων
- για τους άλλους (ανεξάρτητα από τις διαφορές κουλτούρας, απόστασης και γενεάς)
-για το τοπικό και παγκόσμιο περιβάλλον (Μ.Βρετανία/ Υπ.Παιδείας,2006).
Τα επίπεδα οργάνωσης του αειφόρου σχολείου διακρίνονται στα εξής:
Α. ΤΟ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ
Στο αειφόρο σχολείο εφαρμόζονται:
-ομαδοσυνεργατική μέθοδος διδασκαλίας
-ενεργητική συμμετοχή του μαθητή
-εισαγωγή τεχνολογικών καινοτομιών
-μαθητοκεντρικές διδακτικές προσεγγίσεις
-αναπτύσσονται οι δεξιότητες και ικανότητες των μαθητών για κριτική σκέψη
ανάπτυξη δημοκρατικής συνείδησης
Β. ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΟ
Το αειφόρο σχολείο :
-Υιοθετεί τη δημοκρατική και συμμετοχική διαδικασία λήψης αποφάσεων στο σχολείο.
-Τα μαθητικά συμβούλια (5μελές, 15μελές) συνεδριάζουν τακτικά.
-Οι γονείς συμμετέχουν στη σχολική ζωή.
-Η δημοκρατική λειτουργία του συλλόγου διδασκόντων.
τοπική αυτοδιοίκηση εμπλέκεται πέρα από την επιχορήγηση/συντήρηση με την υποστήριξη μιας ποικιλίας σχολικών δράσεων.
Γ. ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ

Το αειφόρο σχολείο θέτει ως στόχο τη μείωση του οικολογικού του αποτυπώματος  και ειδικότερα  τη μείωση:
- της κατανάλωσης ενέργειας
-της κατανάλωσης χαρτιού
-της κατανάλωσης νερού
3.Το παράδειγμα της Μ.Βρετανίας
Το Υπουργείο Παιδείας της Μ.Βρετανίας  έχει θέσει ως στόχο τη βελτίωση της λειτουργικότητας των σχολικών κτηρίων (μέσω αλληλεπίδρασης με την τοπική κοινωνία και της υιοθέτησης φιλικών προς το περιβάλλον τεχνολογιών)και τη βελτίωση της εικόνας και της αυτοεικόνας των σχολείων(3).
Το 2006 θεσμοθετήθηκε το  Εθνικό Πλαίσιο για τα αειφόρα σχολεία(4),το οποίο περιλαμβάνει:.
α. Μια υποχρέωση για μέριμνα απέναντι στους ανθρώπους που βρίσκονται μακριά, τις μελλοντικές γενιές και τον υπόλοιπο κόσμο.
β. Μια ολιστική προσέγγιση στην εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυξη (ΕΑΑ):
-μέσα από το αναλυτικό πρόγραμμα (διδασκαλία και μάθηση)
-τις εγκαταστάσεις (κτίρια και ελεύθερους χώρους) και
-μέσα από την  ενασχόλησή του με την κοινότητα (εγγύτερη και ευρεία)
γ. Μια επιλογή από «σημεία εισόδου» ή «πύλες» (doorways) μέσα από τις οποίες τα σχολεία θα μπορούσαν να εισάγουν και να αναπτύξουν αειφορικές πρακτικές.
Οι οκτώ προτεινόμενες «πύλες» είναι:
-τρόφιμα και ποτά
- ενέργεια και νερό
- μετακίνηση και κυκλοφορία
- αγορές και απόβλητα
- κτίρια και σχολικές αυλές
-ένταξη και συμμετοχή
-τοπική ευημερία
-πλανητική διάσταση
Το πλαίσιο περιλαμβάνει τα αποτελέσματα που προσδοκούνται μέχρι το 2020,όπου θα πρέπει όλα τα σχολεία να είναι υποδείγματα χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και να  μεγιστοποιήσουν τη χρήση του βρόχινου νερού και του ανακυκλωμένου νερού από απόβλητα.
Ένα πιο αειφόρο σχολείο έχει πολλά πλεονεκτήματα:
-Η διδασκαλία και η μάθηση βασίζονται περισσότερο σε ζητήματα της καθημερινής ζωής και έχουν περισσότερη σχέση με τις ανάγκες των μαθητών με αποτέλεσμα οι μαθητές να είναι πιο ικανοποιημένοι.
-Το σχολείο εξοικονομεί χρήματα συντηρώντας τους πόρους του και αγοράζοντας πιο συνετά. 
-Οι γονείς και η κοινότητα συμμετέχουν περισσότερο στη σχολική ζωή καθώς σχολείο και κοινότητα μαθαίνουν μαζί το δρόμο για πιο αειφορικούς τρόπους διαβίωσης(5).

4.Η περίπτωση της Ελλάδας

Α. Το «Βραβείο Αειφόρου Σχολείου»
Το «Βραβείο Αειφόρου Σχολείου» είναι ένας διαγωνισμός μεταξύ σχολείων Α/θμιας  και Β/ θμιας  Εκπ/σης(Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος υπό την αιγίδα του ΥΠΔΒΜΘ)(6).
Τα σχολεία διαγωνίζονται στην επίτευξη καλύτερων επιδόσεων σε τρεις τομείς: Α. Το παιδαγωγικό
Β. Το κοινωνικό και οργανωτικό
Γ. Το περιβαλλοντικό
Για κάθε ένα από τους τομείς αυτούς υπάρχουν συγκεκριμένοι «δείκτες» ή κριτήρια, με τα οποία γίνεται η σύγκριση μεταξύ των σχολείων που συμμετέχουν στον διαγωνισμό. Οι δείκτες αυτοί στηρίζονται σε σημαντικό βαθμό στο σετ των «δεικτών αειφόρου ανάπτυξης» του Ο.Η.Ε., ενώ έχουν ληφθεί υπόψη και οι «δείκτες εκπαίδευσης για την αειφορία» που έχει δημιουργήσει η UNΕCE. Τα σχολεία συμμετέχουν στον διαγωνισμό «Βραβείο Αειφόρου Σχολείου» προαιρετικά, χωρίς να αναλαμβάνουν δεσμεύσεις σε περίπτωση αποχώρησης.

Β. Βιοκλιματικά σχολεία ΟΣΚ
Από το 2007 όλα τα νέα σχολεία της ΟΣΚ ΑΕ είναι βιοκλιματικά, εξασφαλίζοντας βέλτιστες συνθήκες με τη μικρότερη κατανάλωση ενέργειας. Σκοπός του ενεργειακού σχεδιασμού των διδακτηρίων είναι η υλοποίηση ενός μη ενεργοβόρου, φιλικού προς το περιβάλλον κτιρίου, το οποίο θα καλύπτει όλες τις προδιαγραφές ασφάλειας και θα εξασφαλίζει καλύτερες συνθήκες λειτουργίας των χώρων, ενώ παράλληλα θα λειτουργεί ως ζωντανό «εργαστήρι» περιβαλλοντικής εκπαίδευσης(7).
Για κάθε σχολείο συντάσσεται τεχνοοικονομική μελέτη ενεργειακών κερδών και απόσβεσης των δαπανών. Γίνεται επίσης χρήση Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ) σε όλες τις νέες μελέτες.
Έχουν τοποθετηθεί φωτοβολταϊκά συστήματα σε 20 σχολεία, ενώ υπό κατασκευή τελούν άλλα 74.Εκτός από τα ενεργειακά οφέλη, τα φωτοβολταϊκά συστήματα θα προσφέρουν έσοδα στα σχολεία, αφού το παραγόμενο ηλεκτρικό ρεύμα θα το πωλούν στη ΔΕΗ.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι για τα 20 βιοκλιματικά σχολεία, που έχουν ήδη εγκατασταθεί  φωτοβολταϊκά συστήματα,  το σύνολο εγκατεστημένης ισχύος ανέρχεται στα 945 KW ,με αντιστοιχία φύτευσης 3150 δέντρων, με  αποφυγή εκπομπών  1068 τόνων CO2   και  οικονομική απόδοση : 550.000 € .
 Τα κέρδη από την πώληση του ρεύματος θα επιστρέψουν στα σχολεία μέσω πράσινων επενδύσεων:
-βελτίωση θερμομόνωσης
-αλλαγή κουφωμάτων με διπλούς υαλοπίνακες
-αντικατάσταση λεβήτων
-αντικατάσταση φωτιστικών σωμάτων
-εγκατάσταση αισθητήρων φωτισμού και κίνησης
-διαχείριση ομβρίων

Γ.«Βρες το οικολογικό αποτύπωμα του σχολείου σου»
Το πρόγραμμα «Βρες το οικολογικό αποτύπωμα του σχολείου σου» πραγματοποιείται από τη Δ/νση Α/θμιας Εκπ/σης Σερρών. Μετέχουν η ΔΕΗ, ΥΠΕΚΑ,ΚΑΠΕ και το ΤΕΙ Σερρών. Η Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Σερρών (Ελλάδα) σχεδίασε και δημιούργησε μια ιστοσελίδα που απευθύνεται σε σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι μαθητές των σχολείων μπορούν να μπαίνουν στην ιστοσελίδα, να δίνουν κάποιες αρχικές πληροφορίες για το σχολείο τους και να υπολογίζουν το οικολογικό/ενεργειακό τους αποτύπωμα, δηλαδή την ποσότητα του διοξειδίου του άνθρακα για την έκλυση της οποίας ευθύνεται το σχολείο τους με την κατανάλωσή του(8).
Οι δράσεις που προτείνει το πρόγραμμα αυτό στους μαθητές δεν ξεκινούν μπροστά στον υπολογιστή. Οι μαθητές, πριν υπολογίσουν μέσω της ιστοσελίδας το αποτύπωμα του σχολείου τους, γίνονται ερευνητές και δουλεύοντας σε ομάδες συγκεντρώνουν κάποια στοιχεία με τον εκπαιδευτικό τους ώστε να είναι σε θέση να δώσουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες που απαιτεί το πρόγραμμα (π.χ. αριθμό λαμπτήρων, είδος λαμπτήρων, ποσότητα πετρελαίου, επίπεδο κατανάλωσης κλιματιστικών, αριθμός υπολογιστών, τρόπος χρήσης των εκτυπωτών και των άλλων μηχανημάτων κλπ). Το πρόγραμμα περιλαμβάνει δράσεις τόσο σε επίπεδο σχολικής τάξης όσο και σε επίπεδο σχολικής μονάδας.
Δ. Ενεργειακές μελέτες σε σχολεία της Ερμούπολης
Ο Δήμος Ερμούπολης συμμετείχε το 2009 στη δράση του προγράμματος «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ» του Υπουργείου Ανάπτυξης με προτάσεις ενεργειακών βελτιώσεων σε δύο δημοτικά κτίρια, προμήθεια συστήματος κεντρικής διαχείρισης του δημοτικού φωτισμού και ενημερωτικές δράσεις των δημοτών. Τα προτεινόμενα –προς βελτίωση- δημοτικά κτίρια είναι το 1ο Δημοτικό Σχολείο Ερμούπολης και το 5ο Δημοτικό Σχολείο Ερμούπολης(9).
Στα πλαίσια των ενεργειών κοινωνικής ευθύνης, ιδιωτική εταιρεία πρότεινε στο Δήμο Ερμούπολης την εκπόνηση ενεργειακών μελετών για τα υπόλοιπα Δημοτικά Σχολεία και Νηπιαγωγεία της Ερμούπολης, ως χορηγία για το 2010. Η δράση εκπονήθηκε κατά το χρονικό διάστημα Μαρτίου-Απριλίου 2010 με στόχο την παροχή ενός οδηγού, προς την Τεχνική Υπηρεσία Δήμου Ερμούπολης και τις Επιτροπές Παιδείας, για την αναβάθμιση της ενεργειακής απόδοσης των δημοτικών σχολικών κτιρίων λαμβάνοντας υπόψη τις εξωτερικές κλιματολογικές συνθήκες, τις κλιματικές απαιτήσεις των εσωτερικών χώρων, τα θερμικά χαρακτηριστικά των κτιρίων, τις εγκαταστάσεις θέρμανσης και κλιματισμού, τον αερισμό, τα συστήματα σκίασης και ηλιακής προστασίας.

5.Αντί επιλόγου
Από τα όσα προαναφέραμε, γίνεται εμφανές ότι στη χώρα μας οι καινοτόμες προσεγγίσεις στην εκπαίδευση υιοθετούνται με καθυστέρηση, μιας και υφίσταται απόσταση μεταξύ των διακηρύξεων και της υλοποίησης.
 Αξίζει να σημειωθεί ότι η ανυπαρξία θεσμικού πλαισίου για το αειφόρο σχολείο έρχεται σε αντίθεση με τις αρχές της  Εκπαίδευσης για την Αειφορία.
Παρόλα αυτά δε λείπουν για παράδειγμα οι μεμονωμένες προσπάθειες διευθυντών ,που -μέσω της αναζήτησης χορηγών- προσπαθούν να εγκαταστήσουν φωτοβολταϊκά συστήματα στα σχολεία (π.χ  το Δ.Σ Βίβλου Νάξου).
Κλείνοντας, θεωρούμε ότι είναι ανάγκη να θεσμοποιηθεί η ένταξη των σχολείων στο πρόταγμα της αειφόρου ανάπτυξης, μέσω της διαβούλευσης για τη δημιουργία θεσμικού πλαισίου για τα αειφόρα σχολεία.
Η εμπειρία της εφαρμογής της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στη χώρα μας και η κρίσιμη μάζα των εκπαιδευτικών, που έχουν εμπλακεί σε προγράμματα και δράσεις περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, μπορούν να αποτελέσουν τον πυρήνα της υιοθέτησης και εφαρμογής των αρχών της αειφορίας σε θεσμοθετημένο πλέον επίπεδο.


ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1.Commission of the European Communities (2005 ),Draft declaration on guiding principles for sustainable development(COM(2005)218 final)
2.Τσαντίλης Δ.(2003),Οι 3+1 διαστάσεις της αειφορίας(Στο: Ευθυμιόπουλος Η.-Μοδινός Μ.(Επιμ.)Οι δρόμοι της αειφορίας, Ελληνικά Γράμματα,41-61)
3.Huckle, J. &Sterling, S. (eds.) 1996, Education for Sustainability, Earthscan, London.
4.National Framework for Sustainable Schools .The eight doorways.
5.Huckle J.(2011)Εκπαίδευση για την Αειφορία: Κατευθύνσεις για τη μεταρρύθμιση του αναλυτικού προγράμματος http://www.aeiforosxoleio.gr/content/sources/Huckle%20Educ%20Sustain.pdf
6.Το «Βραβείο Αειφόρου Σχολείου»  http://www.aeiforosxoleio.gr/
7.Βιοκλιματικά σχολεία ΟΣΚ http://www.osk.gr/index.php?page=396&showmore=1
8. Το πρόγραμμα «Βρες το οικολογικό αποτύπωμα του σχολείου σου»
9.Παρουσίαση μελετών εξοικονόμησης ενέργειας σε σχολικά κτίρια του Δήμου Ερμούπολης